Do mówienia

Jak lubić pewne rzeczy”

Tak to już jest, że z tak prostym rzeczownikiem jak lubić mamy różne kłopoty. Najczęściej zła odmiana, czyli np. on lubiał, co jest rażącą wręcz formą, wiąże się z niewłaściwym wzorcem koniugacyjnym, który wybieramy zgodnie z niedobrym wzorem: umiał, umiałam, umiało, umieją. Jak jest naprawdę?Bardzo często spotykamy błędne formy osobowe czasownika lubić: Pomnik został wyciosany z głazu wydobytego z dna ...

Czytaj »

Pełne zaimki osobowe

Mi czy mnie? Ci czy tobie? Kłopoty z odmianą zaimków osobowych najczęściej związane są z formą celownika. Celownik odpowiada na pytania: Komu? Czemu? się przyglądam. Ogolna zasada jest taka, że dłuższe formy zaimków występują tylko i wyłącznie, choć z wyjątkami, w zdaniach, w których znajdują się na początku wypowiedzi, np. Mnie akurat się udalo. Form krótszych używamy, kiedy zaimek umiejscawiamy ...

Czytaj »

Jest kasza manna. Nie ma kaszy jakiej”

Znany nam od dziecka wyraz manna jest zazwyczaj źle odmieniany. Mamy bowiem np. takie zdania: Tak więc utrzymywano wtedy reglamentowaną sprzedaż mięsa, jego przetworów, wyrobów czekoladowych i kaszy mannej. Źle, powinno być: kaszy manny. Albo: Kiedy płatki spęcznieją, dodajemy kaszę manną. Też źle, tutaj powinno być: kaszę mannę. Dlaczego? Otóż wyraz manna to rzeczownik, tylko tyle albo aż tyle, a ...

Czytaj »

Wolty, ampery i deka

W naszym języku, i z naszymi przyzwyczajeniami, tak to już jest, że z reguły nie odmieniamy wyrazów oznaczających jednostki miary, takich jak: wolt (napięcie elektryczne), amper (natężenie prądu elektrycznego), wat (siła elektryczna), bądź też om (opór elektryczny). Tymczasem jest to błąd. Wyżej wymienione nazwy przyjmują bowiem wzór deklinacji męskiej. Najczęściej kłopoty pojawiają się w związku z liczbą mnogą. I tak ...

Czytaj »

Cztery kłopotki

Tak to już jest w naszym języku, że mamy kłopoty z niektórymi rzeczownikami i dlatego można by właściwie nazwać je kłopotkami. Dlaczego? Choć nie posiadają one obcego pochodzenia i są z gruntu nasze, to problemy z ich odmianą mamy. I to niemałe. Dziś chciałabym zwrócić uwagę na cztery z nich. Myślę bowiem, że zdarzają nam się najczęściej. Pierwszy rzeczownik to ...

Czytaj »

Ty przeklęta blada twarzy!

Przypadki są zmorą języka polskiego, bo przecież czyż nie lepiej i bardziej swojsko brzmi zdanie: Ty przeklęta blada twarzo! Może i brzmi, jednak na pewno jest to błędna forma wołacza. Normalnie żeńskie rzeczowniki liczby pojedynczej w wołaczu przybierają końcówkę ?o, ponieważ w większości kończą się one na ?a (np. mamo!, ziemio!). Tymczasem rzeczownik twarz, mimo swojego żeńskiego rodzaju kończy się ...

Czytaj »

Niepotrzebna liczba mnoga

Tak to już jest w naszym języku, że są w nim wyrazy występujące tylko w liczbie mnogiej, np.: spodnie, drzwi, perfumy, usta… Bywa z tym różnie, ale raczej wysławiamy się prawidłowo – nie powiemy przecież, że idziemy do sklepu kupić jednego spodnia. Znacznie częściej jest jednak odwrotnie i dorabiamy liczbę mnogą rzeczownikom posiadającym tylko i wyłącznie formy liczby pojedynczej. Najbardziej ...

Czytaj »

Wyraz znany, ale jak go odmieniać” II

Dzisiaj skupmy się na trzech rzeczownikach, tzn.: metro, molo i solo (w znaczeniu utwór bądź też tylko jego część wykonywana przez jednego artystę, albo słowem występ jednego artysty). Językoznawcy opowiadają się za ich odmiennością, podobnie jak z radiem, czy studiem. Nie widać bowiem żadnych trudności z włączeniem ich do polskiego systemu fleksyjnego.Wyrazy metro, molo i solo wiele mają wspólnego z ...

Czytaj »

Wyraz znany, ale jak go odmieniać” I

Rzeczowniki obcego pochodzenia przysparzają nam niejakich kłopotów związanych z odmianą. Są to np.: alibi, salami, jury, hobby, attaché, atelier, boa, menu, tournée, szoł, etui, résumé. Tradycyjnie nie odmieniamy ich ? nie przyjęły się one w polszczyźnie tak jak radio, czy studio, a co za tym idzie trudno jest dopasować je do polskich wzorców deklinacyjnych. Dlatego mamy np.: Jeszcze jednym moim ...

Czytaj »

Epatować

Dzisiaj znowu będziemy bawić się w etymologię. Przed laty czasownika epatować używano wyłącznie z wyrazem o wartości pozytywnej. Mnie samej ono tylko tak się kojarzy. Przeprowadzałam ostatnio wywiad i mój rozmówca użył go w zupełnie innym znaczeniu. Postanowiłam sprawę zbadać. Epatować to słowo obcego pochodzenia. Pół wieku temu zostało uznane przez językoznawców za przestarzałe, książkowe i po prostu niepotrzebne, jako ...

Czytaj »