Do mówienia

Często jest tak, że – najczęściej posłowie, choć w zasadzie wszyscy, również dziennikarze – posiadają wiedzę o czymś, nawet o przysłowiowej pupie Maryni. Tymczasem taka konstrukcja daleka jest od norm poprawnościowych. Czasownik posiadać nie jest synonimem słowa mieć. Posiadać wiedzę jednak można ? pewnie – ale tylko rozległą, na dany temat i jeśli jesteśmy ekspertami w określonym fachu. – Panie ...

Opus ósmy czy opus ósme? Nieraz mamy wątpliwości. Tymczasem sprawa jest nadzwyczaj prosta i może dodatkowo zrobić z nas poliglotów. Otóż w nazwach utworów muzycznych często pojawia się skrót op., np. Preludium e-moll op. 28, Walc Des-dur op.64 Fryderyka Chopina. Skrót ten pochodzi z języka łacińskiego i oznacza dzieło, czyli rodzaj nijaki. Dlatego op. 8 czytamy zawsze opus ósme.Równie ciekawie ...

Rzeczowniki radio i studio są wyrazami obcego pochodzenia, które weszły do polszczyzny i zadomowiły się w niej na dobre. Szybko bowiem znalazł się wzorzec deklinacyjny, pod który można je podciągnąć. Wobec takiego obrotu sprawy, polski od razu je sobie zawłaszczył i traktuje jak swoje własne. Dlatego właśnie zawsze powinno się je odmieniać. Jak? O radiu i studiu pisałam już na ...

Rzeczownik przyjaciel mimo swojego przyjacielskiego nastawienia do świata, sprawia nam niemałe kłopoty z odmianą. Jakie? W liczbie mnogiej spotykamy się tu z dość nietypową jej wersją. Poza mianownikiem (kto? co?) i wołaczem (o!) pojawia się w niej bowiem temat oboczny, czyli: przyjaciół-, lub też przyjacioł-. Jakie robimy tu błędy? Otóż często zdarza nam się używać w tej odmianie niepoprawnego tematu, ...

Ten spójnik skorelowany wyraża silne przeciwstawienie, jednak w chwili obecnej coraz częściej spotyka się jedną jego część – o ile w pojedynkę w znaczeniu ?jeżeli, gdyby?. Nie odpowiada mu wtedy człon o tyle. Jest to użycie błędne, bo część o ile może występować sama tylko wtedy i tylko wtedy, gdy wyraża warunek o charakterze ilościowym. Najpierw mamy silne przeciwstawienie: O ...

W języku polskim, jak dobrze wiemy, występują tzw. spójniki podwojone i skorelowane. Tworzą one taki zespół wyrazów, którego człony pojawiają się zawsze razem i nie można ich rozbijać, czyli opuszczać jednego z nich bądź zastępować innym elementem. Jak sobie z nimi radzić? Zobaczmy najpierw błędne zestawienia: Nie tyle układ sił, jak stosunki między dwoma mocarstwami rzutują na sytuację na świecie. ...

Dosyć często używamy liczebników ułamkowych: pół i półtora. Problemy pojawiają się wraz z doborem odpowiedniego ich rodzaju. Półtora to rodzaj męski i nijaki. Forma żeńska brzmi półtorej. Co jeszcze o liczebnikach ułamkowych powinniśmy wiedzieć? 1. Jeśli chodzi o półtora i półtorej powiemy: Półtora roku ? rodzaj męski. Półtora jabłka ? rodzaj nijaki. Półtorej godziny ? rodzaj żeński. Liczebnik pół natomiast ...

Dziś przyjrzymy się zaimkowi wskazującemu ta. Aż do drugiej połowy XIX wieku zaimki żeńskie miały w bierniku (kogo? co?) liczby pojedynczej końcówkę ?ę, np. tę, moję, twoję, naszę. Wyparła ją końcówka ?ą, z którą spotkamy się przy deklinacji żeńskich przymiotników ? stąd mamy: moją, twoją, naszą, waszą. Tradycyjne tę jest tu więc wyjątkiem, a szkoda, bo brzmi bardzo ładnie. Bardzo ...

Bardzo częstym, wręcz pospolitym, wykroczeniem przeciwko normie poprawnościowej jest używanie błędnej formy biernika (kogo? co?) zaimka ono w liczbie pojedynczej. Otóż zbyt często pojawia nam się tu postać go zamiast je. Go jest bowiem formą rodzaju męskiego (zaimek on), a nie nijakiego, jak ono. Zacznijmy od błędnych przykładów: Prosimy posłuchać słowa wstępnego. Wygłosi go Zbigniew Preisner. Jeśli ktoś raz pozna ...

Bo czytać jest niegrzecznym czasownikiem. Jest bowiem taka grupa czasowników, których koniugacja już nawet w zwykłym czasie teraźniejszym do najprostszych nie należy. Zbyt często dobieramy tu niewłaściwe końcówki, biorąc za wzór właśnie czasownik czytać. Tymczasem tak robić nie powinniśmy, bo czasownik ten grzeczny nie jest i po prostu kusi łatwością swej odmiany. Nie nadająca się do czytania grupa czasowników to: ...