Ostatni Tydzień Endemitów

Oto już ostatni tydzień drugiej edycji festiwalu Endemity, czyli czas dedykowany niedalekiej literaturze ? bliskiej nam w sensie terytorialnym i kulturowym. Ten drugi aspekt nie jest jednak tak oczywisty, jak mogłoby się zdawać, i być może to właśnie sprawia, że literatura środka Europy wciąż pasjonuje, zaskakuje i wabi kolejne rzesze czytelników. Festiwal jest wydarzeniem multidyscyplinarnym: oprócz spotkań z pisarzami, podejmuje zagadnienia związane z literaturą za pośrednictwem spektakli teatralnych, wernisaży fotografii, warsztatów dziennikarskich i artystycznych czy akcji w przestrzeni publicznej. Formalne zróżnicowanie wydarzeń jest w naszym zamyśle obrazem różnorodności literatury środka Europy: gorzkiej albo prześmiewczej, rozprawiającej się z faktami albo kreującej nową rzeczywistość, zaangażowanej lub zdystansowanej. Oto plan ostatniego tygodnia:
21.10 | 15:15 | hol Biblioteki Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej_ul. Fredry 10 Wernisaż fotografii: Co pozostaje? Wystawa Co pozostaje dotyczy tematyki przymusowych wysiedleń mieszkańców dolnołużyckich wiosek. Ten proceder trwa już od 90 lat, a stoi za nim potężny koncern energetyczny, który wydobywa znajdujący się pod ziemią węgiel brunatny. Wioski położone na tym terenie zamieszkałe były przez osoby posługujące się językiem dolnołużyckim. Po przesiedleniach rozbicie mikrostruktury społecznej sprawiło, że wielu z nich nie miało dalszej możliwości porozumiewania się swoim ojczystym językiem. Istnieją jednak fotografie, które mówią bardzo wiele. Kurator wystawy: Robert Lorenz ? etnolog, Serbołużyczanin z pochodzenia.
21.10 | 17:00 | Instytut Filologii Słowiańskiej_ul. Fredry 10_sala nr 281 Seminarium naukowe: Serbołożyczanie ? Słowianie z Zachodu Uczestnicy i zagadnienia: prof. dr hab. Mieczysław Balowski – Język przekładów literatury polskiej na górnołużycki prof. dr hab. Tadeusz Lewaszkiewicz – Sytuacja językowa na Łużycach dr Ewa Szperlik – Kalendarz łużyckich obyczajów i obrzędach narodowych.
23.10 | 16:30 | ul. Półwiejska Flash : Odgłosy Czytania. Akcja zrealizowana zostanie przez członków niezależnych grup teatralnych z Poznania i przygodnych przechodniów. Osoby uczestniczące w tym „spontanicznym zgromadzeniu” zajmują pozycje niewywołujące skojarzeń z celowym zgromadzeniem. Zaczyna się od jednej osoby, następnie dochodzą kolejne ? wszyscy zagłębiają się w lekturach. W trakcie całego procesu czytania, osoby przerywają lekturę i najzwyczajniej odchodzą. Inne dołączają. Cały czas ma miejsce cyrkulacja osób; wymiana słów i myśli. Wszystko wprawione jest w ruch.
24.10 | 20:00 | Teatr Polski w Poznaniu_ul. 27 grudnia 8/10 Sceny ciemności. Teatralne adaptacje prozy Herty Müller Poznańska premiera spektakli inspirowanych literaturą noblistki Herty Müller.
W trakcie jednego wieczoru widzowie wezmą udział w dwóch teatralnych wydarzeniach ? niepokojących słuchowiskach realizowanych w mroku. Tykanie zabójczej normy. Adaptacja: Andrzej Ficowski W Tykaniu zabójczej normy strach Herty Müller wpisuje się w realia dzisiejszej Polski. I z pewnością nie jest to tylko strach przed utratą pracy czy niskimi zarobkami. Czego się boimy? Straty dobrego samopoczucia, jaki oferuje nam kapitalistyczny sen, po którym ciężko się przebudzić? A może jest to złowieszczy strach przed powrotem języka PRL-u, który w dzisiejszej Polsce nadal jest przedłużeniem nietolerancji i ksenofobii wielu rodzimych środowisk? W tych rejestrach pisarstwo autorki Nizin jest niezastąpione. Niezatrudnieni pukają, zanim wejdą adaptacja: Marcin Czerwiński. Nowa wersja adaptacji wybranych wątków powieści Herty Müller pt. Sercątko w tłumaczeniu Alicji Buras. Usłyszymy trzy kobiety. Jest tam Herta,est tam Teresa i Krawcowa. W tym ciężkim, rumuńskim czasie socjalizmu wszystkie trzy zmagają się z opresją dyktatury, bo sięga ona najprostszego, ?najmniejszego? człowieka na najdalszej prowincji. Ale też robią na co dzień to, co wszystkie kobiety świata. Przesłuchania mieszają się tu z szyciem sukienek, wróżeniem z kart i pracą w fabryce. Jest też mężczyzna, który im towarzyszy i który nie ma lżej od nich. To jego słowami rozpoczyna się spektakl: ?Kiedy milczymy, stajemy się nieprzyjemni, kiedy mówimy ? śmieszni?. Dlatego w ciemnościach będzie nieprzyjemnie i śmiesznie. Darmowe wejściówki do odebrania w kasie Teatru Polskiego w Poznaniu.
25.10 | 18:00 | Bookarest_ul. Półwiejska 42 (Stary Browar) Czeski punkt H. Spotkanie z Petrą Hulovą. Hulova wyrządziła już swoim piórem wiele, głównie dobrego, ale tym razem wetknęła swoje narzędzie w czuły punkt. Choć zdawać by się mogło, że Czechów nie da się zawstydzić czy oburzyć, to jednak tu i ówdzie zawrzało. Publikacja Hulovej przyprawiła o rumieńce najbardziej nobliwych krytyków, trafiła do skrytek w pokojach czeskich nastolatków, a większość czytelników po prostu rozbawiła. Autorka Stacji Tajga w swojej najnowszej książce, Plastikowe M3, czyli czeska pornografia, sięga do obyczaju: lekkiej wagi moralnej, który okazał się znacznym ciężarem w tym rzekomo zdystansowanym wobec siebie społeczeństwie. Mowa, a jakże, o seksie, a właściwie o prostytucji, a właściwie to o pornografii, a właściwie to o współczesnym świecie… No więc o czym tak naprawdę mowa? Będziemy mieli okazję usłyszeć w trakcie spotkania z pisarką. Kto zatyka uszy, ten z obyczajówki. Petra HĹŻlová / Ochrzczona subtelną skandalistką literatury czeskiej. Jedna z najwyżej cenionych współczesnych czeskich prozatorek. Jej debiutancką książkę Czas czerwonych gór okrzyknięto najgłośniejszym debiutem ostatnich lat w Czechach. Powieść przetłumaczona na kilka języków – w tym na angielski, francuski, niderlandzki i włoski ? rozpoczęła udaną karierę literacką, okraszoną kolejnymi tytułami, jak choćby wydaną także w Polsce Stacją Tajga, w przekładzie Piotra Godlewskiego. Właśnie ukazała się jej najnowsza książka Plastikowe M3, czyli czeska pornografia, uhonorowana nagrodą Jiřího Ortena i adaptowana już na deski teatru.
27.10 | 17:00 | Kluboksięgarnia Głośna_ul. Św. Marcin 30 Kiedy indziej. Spotkanie z pisarzem Pavolem Rankovem. Jeden z najbardziej utytułowanych słowackich pisarzy, laureat m.in. Europejskiej Nagrody Literackiej, Pavol Rankov, o wielu rzeczach tym razem nie opowie. Ledwie o kilku ? najciekawszych, które zechce nam zdradzić. Być może dowiemy się, jak zbić fortunę na jajecznicy w proszku, albo ile słów wystarczy, żeby opisać Bratysławę. Dlatego też osoby, które sądziły, że poznają tajemnicę piękna i prawdy, zapraszamy kiedy indziej. Pavol Rankov debiutował niemal 20 lat temu zbiorem opowiadań pt. Z perspektywy czasu, w którym eksperymentował z realizmem i fantastyką. Po kilku kolejnych tomach opowiadań, m.in. zbiorze pt. Bratysława jest mała, wydał powieść pt. Zdarzyło się pierwszego września (albo kiedy indziej), uznawaną za najlepszą słowacką książkę ostatnich lat, adaptowaną także na deskach Słowackiego Teatru Narodowego. Bywa przewrotny. Prowadzenie: prof. Bogusław Bakuła – historyk literatury polskiej, slawista, kierownik Zakładu Komparatystyki Literackiej i Kulturowej w Instytucie Filologii Polskiej UAM. Tłumaczenie: Tomasz Grabiński ? tłumacz książek Pavola Rankova na język polski.