Gra w szachy – gra w życie

Niezwykłe jest nie tylko to, że obraz przedstawia dziewczyny grające w szachy lecz również, że jest dziełem kobiety. Jego autorką jest Sofonisba Anguissola (1532-1625) z Cremony, uznawana za pierwszą wybitną artystkę w historii sztuki.
Bohaterkami obrazu są siostry Sofonisby. Na otoku szachownicy malarka pozostawiła łaciński napis, który wyjaśnia przedstawioną w obrazie sytuację. W tłumaczeniu brzmi on: „Panna Angussola, córka Amilcara, namalowała z natury trzy swoje siostry i piastunkę”.

S. Anguissola, Gra w szachy, 1555, wł. Fundacji im. Raczyńskich przy MNP

Nie jest jednak jasne, czy siostry Sofonisby umiały grać w szachy. Malarka nie odzwierciedliła bowiem w obrazie żadnej konkretnej rozgrywki i źle ustawiła samą planszę. Być może portret miał wychwalać zalety panien Anguissola, przymioty ich umysłu i szlachetne urodzenie, stąd piękne stroje i królewska gra. A może szachownica miała dla Sofonisby jedynie znaczenie metaforyczne, jako pole życia i śmierci, wokół którego ukazała najbliższą sobie rodzinę i opiekunkę? Młode szlachetnie urodzone kobiety i stara piastunka, podobnie jak szachowe figury i piony, poruszają się w grze o nieuchronnym zakończeniu.

Początek 9 lutego o godz. 12:00
prowadzenie: dr Grażyna Bastek, Muzeum Narodowe w Warszawie
miejsce: Muzeum Narodowe w Poznaniu, aleje Marcinkowskiego 9
wstęp wolny

Sztuka: rodzaj żeński – cykl, dla którego inspiracją jest obecność w zbiorach poznańskiego Muzeum Narodowego ważnych dla kobiecej historii sztuki obrazów: „Gry w szachy” Sofonisby Anguissoli, portretów Olgi Boznańskiej, obrazów Marii Nicz-Borowiakowej, Marii Jaremy, Ewy Kuryluk, Izabeli Gustowskiej. Są one swoistym zobowiązaniem badawczym, polegającym na uznaniu płci za istotny element konstrukcji ich dzieł, zaznaczeniu choćby, wagi tego rodzaju tożsamości.