5. Literacki Nobel dla Polski

Komisja noblowska zdecydowała się przyznać nagrodę literacką za 2018 r. Oldze Tokarczuk. Wyróżnienie dostała za „narracyjną wyobraźnię, która z encyklopedyczną pasją pokazuje przekraczanie granic jako formę życia”.

Już chwilę po werdykcie rozdzwonił się telefon pisarki. Olga Tokarczuk była zaskoczona decyzją Szwedzkiej Akademii. Dziennikarzom „Gazety Wyborczej” wyznała:

– Gdy się dowiedziałam, musiałam się zatrzymać. To jeszcze w ogóle do mnie nie dociera – wyznała.

– Bardzo się cieszę także z tego, że nagrodę wraz ze mną otrzymał Peter Handke, które niezwykle cenię. To wspaniale, że Akademia Szwedzka doceniła literaturę z centralnej części Europy. Cieszę się, że jeszcze się trzymamy.

Komisja noblowska podała kilka powodów decyzji, aby nagrodzić polską pisarkę:

– Nigdy nie postrzega rzeczywistości jako czegoś stałego i danego raz na zawsze. Jej powieści zbudowane są na napięciu między kulturowymi sprzecznościami: natura kontra kultura, rozsądek kontra szaleństwo, mężczyzna kontra kobieta, dom kontra wyobcowanie.

Komitet wspomniał także o najważniejszych tytułach w dorobku Tokarczuk. „Prawiek i inne czasy” uznali za wyśmienity przykład literatury po 1989 r., a „Księgi Jakubowe” za prozę, która prezentuje mało znany rozdział europejskiej historii.

Proza Tokarczuk doceniana jest poza Polską od kilku lat. W 2013 r. otrzymała międzynarodową nagrodę Vilenica, przyznawaną pisarzom z Europy Środkowej. Za „Księgi Jakubowe” otrzymała Międzynarodową Nagrodę Literacką Kulturhuset Stadsteatern w Sztokholmie i Nagrodę Laure-Bataillon dla najlepszej książki przełożonej na język francuski. Ogromny sukces przyniosła jej publikacja książki „Bieguni” w języku angielskim w przekładzie Jennifer Croft. W 2017 r. Tokarczuk otrzymała międzynarodowego Bookera. Kilka miesięcy później ta sama pozycja znalazła się w finale amerykańskiej National Book Award.

Tokarczuk doceniona została za świadomość czasu Sowula: uchwycono sedno jej twórczości Krytyk literacki Grzegorz Sowula powiedział, że Nobla dla Tokarczuk odbiera jako „nowe otwarcie Komitetu (Noblowskiego – red.)”. Uznał, że w uzasadnieniu do nagrody uchwycono „sedno tego, czym pani Tokarczuk się zajmuje w swojej twórczości: przekraczaniem czasu, koncepcją czasu, osadzeniem człowieka w czasie, w przeszłości i wychodzi z nim w przyszłość”. – Myślę, że to jest nagroda także za wspaniałą narrację i wspaniałą stylistykę, bardzo oryginalne pomysły – zwrócił uwagę krytyk. Sowula: uchwycono sedno jej twórczości Wideo: tvn24 Sowula: uchwycono sedno jej twórczości Szczuka: potrafi skupić się na czymś maleńkim i tam zobaczyć cały kosmos – Nagroda Nobla jest czymś więcej niż jedną z nagród literackich na świecie. Jest uhonorowaniem idei, które literatura powinna nieść. W dzisiejszym świecie te idee są atakowane, osłabiane, a jednocześnie wiadomo, że trzeba się bardzo troszczyć o świat, o przyrodę, o ludzi, o zwierzęta, o rozmaite tożsamości kulturowe, o odmienność, o różnorodność, o ginące gatunki – powiedziała krytyczka literacka Kazimiera Szczuka. Dodała, że „noblowskie myślenie o tym co jest ważne na tym etapie rozwoju cywilizacji” polega na tym, aby „wskazać tego kogoś, kto głośno wyraża takie idee, które powinny być dla nas bardzo ważne”. – Oczywiście to nie tylko na tym polega. Nagroda dla Olgi Tokarczuk wzięła się stąd, że ona jest pisarką wybitną – stwierdziła Szczuka. – Ona jest taką poszukiwaczką całości, która potrafi niesamowicie skupić się na czymś zupełnie maleńkim i tam zobaczyć cały kosmos – dodała. – Olga przede wszystkim jest takim fantastycznym człowiekiem. Ona w ogóle nie jest zarozumiała, w ogóle nie jest zawistna. Pielęgnuje przyjaźnie od zawsze, dostrzega każdego. Wie co to są więzi międzyludzkie i potrafi je budować za pomocą literatury – opisała Tokarczuk Szczuka (http://www.tvn24.pl)

Olga Tokarczuk laureatką Nagrody Nobla. Dostanie ok. 3,5 mln złotych. Nagroda Nobla wynosi 9 mln szwedzkich koron, czyli ok. 3,5 mln złotych. Tyle dostanie Olga Tokarczuk, która została laureatką tej nagrody w dziedzinie literatury za rok 2018. Informację potwierdziło money.pl biuro prasowe Królewskiej Szwedzkiej Akademii Nauk.

******
Drugim laureatem, za rok 2019, został Peter Handke za „wpływową twórczość, która z językowym geniuszem eksploruje peryferia i specyfikę ludzkiego doświadczenia”.
Kim jest drugi noblista?

76-letni Austriak Peter Handke jest powieściopisarzem, autorem sztuk teatralnych i tłumaczem. Urodził się w 1942 r. we wsi Griffen w południowej Austrii. Jego matka należała do mniejszości słoweńskiej, ojciec był niemieckim żołnierzem; Handke poznał go dopiero jako dorosły człowiek. Zanim rozpoczął karierę literacką, studiował prawo, przerwał jednak naukę, gdy w 1966 r. opublikował debiutancką powieść „Szarańcza”. W Polsce ukazały się m.in. jego powieści: „Krótki list na długie pożegnanie; Pełnia nieszczęścia” i „Don Juan: Sam o sobie opowiada”. Polscy widzowie mogą go znać również ze współpracy z reżyserem Wimem Wendersem, z którym wspólnie napisał scenariusz do „Nieba nad Berlinem”